ავღანეთს ახლა "თალიბანი" აკონტროლებს - რას ნიშნავს ეს ადგილობრივი ქალებისთვის

ავღანელი ქალებისა და გოგონებისთვის ეს არის შემზარავი გაურკვევლობა, რომელშიც ისინი ახლა აღმოჩნდნენ. როგორც თალიბანის ლიდერები უცხადებენ საერთაშორისო მედიას, მათ "არ სურთ, რომ ქალები ამას შეეწირონ", უფრო საშინელი რეალობა ვითარდება ადგილზე. გოგონები იძულებულნი არიან დაქორწინდნენ, ბანკის ქალმა თანამშრომლებმა დატოვეს თავიანთი სამუშაო ადგილები და აქტივისტების სახლები დაარბიეს აშკარა შეტყობინებით, რომ ბოლო 20 წლის თავისუფლება დასრულდა. "ჩვენ ვიღებთ მათ თავიანთი სიტყვების მიხედვით და ვამბობთ: ოჰ, ყველაფერი კარგად იქნება, ეს არის თალიბანი 2.0, ისინი განვითარდნენ." თუ ჩვენ ვიღებთ მათ თავიანთი ქმედებების მიხედვით?", - ამბობს სანამ ნარაგი ანდერლინი, საერთაშორისო სამოქალაქო საზოგადოების სამოქმედო ქსელის (ICAN) დამფუძნებელი და აღმასრულებელი დირექტორი და ლონდონის ეკონომიკის სკოლის ქალთა, მშვიდობისა და უსაფრთხოების ცენტრის დირექტორი. ანდერლინი, რომელიც ხელმძღვანელობს ICAN-ის ქალთა ალიანსს უსაფრთხოების ლიდერობისთვის (WASL), ამბობს, რომ უკიდურესად შეშფოთებულია ავღანეთში არსებული მდგომარეობის გამო. "დიპლომატების წასვლის შემდეგ, ჟურნალისტები ტოვებენ ავღანეთს, საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციები მიდიან, ისინი აპირებენ კარების ჩაკეტვას... ღმერთმა იცის რას ვნახავთ მერე," - თქვა მან. ივლიან გოგონები სკოლაში? თალიბანის სპიკერმა სუჰაილ შაჰინმა ორშაბათს თქვა, რომ მათი მმართველობისას გოგონებს შეეძლებათ სწავლა. "სკოლები გაიხსნება და გოგონები და ქალები წავლენ სკოლებში, როგორც მასწავლებლები, როგორც სტუდენტები," - თქვა მან. მაგრამ ადგილობრივების ისტორიები განსხვავებულ სურათს ქმნის და არსებობს ღრმა უნდობლობა ბოევიკების მიმართ, რომლებმაც ხელისუფლებაში ყოფნის დროს - 1996 წლიდან 2001 წლამდე გოგონებსა და ახალგაზრდა ქალებს ეკრძალებოდათ სკოლაში სიარული. გოგონები, რომლებიც კვლავ ესწრებიან რეგულარულ კლასებს, "შეშფოთებულნი არიან სკოლის კარის დახურვით", - განუცხადა ჰომირა ყადეირმა, ქალთა უფლებების დამცველმა და მწერალმა ქაბულში, CNN-ს ტელეფონით. განათლება ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში ბევრად უფრო ფართოდ გავრცელდა და ზოგიერთმა ექსპერტმა ეჭვი შეიტანა იმაში, დააწესებს თუ არა თალიბანი გოგონების განათლების ეროვნულ აკრძალვას, როგორც ეს 1990-იან წლებში მოხდა. დიდი კითხვის ნიშანი დგას სქესობრივი სიმწიფის შემდგომ გოგონების განათლების შეზღუდვებზე, თქვა პოლიტიკურმა ეთნოგრაფმა ტორუნ ვიმპელმანმა, რომელიც ავღანეთში გენდერულ პოლიტიკასა და სამართლებრივ რეფორმებზეა ორიენტირებული. მან თქვა, რომ შეიძლება განვითარდეს სცენარი, როდესაც თალიბანი განაცხადებს: "ჩვენ დავხურავთ ყველა უნივერსიტეტს მანამ, სანამ ქალი ლექტორები არ გვეყოლება." "შედეგი იქნება - ქალების ერთგვარი დე ფაქტო გამორიცხვა უმაღლესი განათლებიდან," - განმარტა ვიმპელმანმა. ექნებათ თუ არა ქალებს მუშაობის უფლება? როდესაც თალიბები მართავდნენ ქვეყანას, ქალებს ეკრძალებოდათ მუშაობა. მას შემდეგ, რაც 2001 წელს ისლამისტი ბოევიკები განდევნეს ხელისუფლებიდან, ქალებს თავისუფლად შეეძლოთ უნივერსიტეტში წასვლა და მუშაობა. 2021 წლის დასაწყისისათვის ქვეყნის პარლამენტის ადგილების 27% ქალებს ეკავათ. მაგრამ როდესაც თალიბანმა და აშშ-ს მიერ მხარდაჭერილმა ავღანეთის მთავრობამ გამართეს სამშვიდობო მოლაპარაკებები გასული წლის განმავლობაში, მშრომელი ქალები დაიღუპნენ თავდასხმების ტალღაში - მათ შორის მარტში სამი ქალი ჟურნალისტის გახმაურებული მკვლელობა. ივლისის დასაწყისში მეამბოხეები შევიდნენ ბანკის ოფისებში სამხრეთ ქალაქ ყანდაარში და იქ მომუშავე ცხრა ქალს უბრძანეს დაეტოვებინათ იქაურობა. ქალბატონ ბანკირებს უთხრეს, რომ მათ ადგილებს ნათესავები მამაკაცი დაიკავებდნენ. ახლა, როდესაც თალიბები აიღებენ კონტროლს, ბევრი კარიერული ქალი წუხს, რომ ისინი დაისჯებიან ან თუნდაც მოკლავენ სამაგიეროს გადახდის მიზნით. მათ შორისაა ავღანეთის პირველი ქალი მერი, ზარიფა ღაფარი. "მე აქ ვჯდები და დაველოდები მათ მოსვლას", - განაცხადა 27 წლის მერმა გასულ კვირას. "არავინ არის, ვინც დამეხმარება მე ან ჩემს ოჯახს. ისინი მოდიან ჩემნაირ ადამიანებზე და მომკლავენ. მე ვერ დავტოვებ ჩემს ოჯახს. და მაინც, სად წავიდე ?" - მან თქვა. ეროვნულ დონეზე, თალიბანმა თქვა, რომ ქალებს შეუძლიათ იმუშაონ მანამ, სანამ ისინი ისლამურ ჩარჩოებში მუშაობენ - მაგრამ როგორ განვითარდება ეს პროვინციებში, ეს სხვა საკითხია, თქვა ვიმპელმანმა. "სავარაუდოა, რომ მათ ექნებათ ყველა სახის ჩარჩო - რომ ქალები და კაცები არ იყვნენ მარტო ერთად, ან არ იყვნენ ერთ ოთახში", - თქვა მან და აღნიშნა, რომ ეს "გამორიცხავს ქალებს ბევრ პოზიციაში." გამოჩნდებიან თუ არა ქალი ჟურნალისტები ტელევიზიაში? ქალი ჟურნალისტები კვლავ შეძლებენ თავიანთი პროფესიით მუშაობას მანამ, სანამ დაიცავენ ისეთ წესებს, როგორიცაა ნიქაბის ტარება და მამაკაცებთან ურთიერთობის შეზღუდვა ოჯახის გარეთ, თქვა თალიბანის ერთმა მებრძოლმა CNN-თან. ქალ ჟურნალისტებს მამაკაცებთან საუბრის ან თუნდაც იმავე ოთახში ყოფნის აკრძალვა მნიშვნელოვნად შეუზღუდავს მათი სამუშაოს ეფექტურად შესრულების უნარს. ჯერჯერობით, ზოგიერთი ქალი ჟურნალისტი აგრძელებს მუშაობას. ავღანური საინფორმაციო ორგანიზაცია TOLO-ს ორი ქალი რეპორტიორი სამშაბათს დილით დაბრუნდნენ ქაბულის ქუჩებს, ნათქვამია მედია ჯგუფის დირექტორის, საად მოჰსენის ტვიტერზე. "ჩვენ დღეს განვაახლეთ მაუწყებლობა ქალ წამყვანებთან ერთად", - ნათქვამია TOLO-ს საინფორმაციო სამსახურის უფროსის, მირაკა პოპალის სხვა ტვიტერში, რომელმაც გაავრცელა ეთერში ქალი წამყვანის ფოტო. მაგრამ რამდენიმე ქალმა ჟურნალისტმა CNN-ის წყაროს განუცხადა, რომ მათ მიიღეს მუქარის ზარები თალიბანისგან, ზარების რაოდენობა ბოლო დღეებში გაიზარდა. რისი ჩაცმა მოუწევთ ქალებს ავღანეთში? ბოლო წლებში ავღანელ ქალებს "შეეძლოთ უბრალოდ გასულიყვნენ თავსაბურავით და ვარცხნილობით", განსაკუთრებით ქალაქებში, თქვა ანდერლინიმ. ეს აშკარა კონტრასტია იმ დროსთან, როდესაც თალიბები ბოლოს იყვნენ ხელისუფლებაში. მაშინ ქალებს ბარბაროსული სასჯელი ემუქრებოდათ ეგრეთ წოდებული მოკრძალების წესების დარღვევისთვის: ტყვედ ჩავარდნა იმის გამო, რომ კანი გამოუჩნდა ბურკის ქვეშ, სცემეს სწავლის მცდელობისთვის, - აღნიშნავს Amnesty International. უფლებადამცველი არასამთავრობო ორგანიზაცია აცხადებს: "ქალები არსებითად უხილავი იყვნენ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში, დაპატიმრებულნი იყვნენ საკუთარ სახლში". ხუთშაბათს, CNN ესაუბრა ერთ ქალს, მისი 20-იანი წლების შუა პერიოდში, რომელიც ქაბულში ოჯახთან ერთად იყო თავშესაფარში მას შემდეგ, რაც რაკეტა მოხვდა მათ სახლს ჩრდილოეთ ქალაქ კუნდუზში. CNN არ იყენებს მის სახელს უსაფრთხოების მიზნით. "კუნდუზი არ არის ადგილი ამ მომენტში. არავინ არ უნდა იყოს იქ," თქვა მან. "მე დაკავშირებული ავრ ბევრ ჩემს ყოფილ კოლეგასთან, რომლებიც ჯერ კიდევ კუნდუზშია ჩარჩენილი. ქალები არ ტოვებენ სახლებს; ყველა რჩება სახლში", - განაცხადა მან. შეძლებენ თუ არა ქალები თავისუფლად გადაადგილებას? ადრე თალიბანის მმართველობის ქვეშ მცხოვრებ ქალებს ეკრძალებოდათ გადაადგილება მამაკაცის გარეშე და უკვე იყო გავრცელდა ცნობები ბოევიკების შესახებ, რომლებიც ქალებს კვლავ უკრძალავენ სახლიდან მაჰრამის - ოჯახის მამაკაცი წევრის გარეშე დატოვებას. მაშინაც კი, თუ თალიბანი არ დანერგავს ასეთ პოლიტიკას ეროვნულ დონეზე, "ქალთა გადაადგილების შეზღუდვის მრავალი სხვა გზა არსებობს", - თქვა ვიმპელმანმა. მან აღნიშნა, რომ 2001 წლიდან თალიბანის ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგაც კი, ავღანეთის სახელმწიფომ დევნა დაუწყო ქალებს იმის გამო, რასაც ის უწოდებდა "მორალურ დანაშაულებს". "ასე რომ, ძალიან სავარაუდოა, რომ ამგვარი დევნა ახლა მასიურად გაიზრდება", - განაცხადა ვიმპელმანმა. ამან შეიძლება უზარმაზარი გავლენა იქონიოს ქალების უნარზე, თავი აარიდონ ძალადობას. "თქვენ შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ სცენარი, როდესაც ქალებს იჭერენ მამაკაცთან მარტო ტაქსში, რესტორანში, კერძო სახლში, ან საკუთარი ქალაქიდან სხვა ქალაქში მოგზაურობისთვის", - განმარტა მან. აიძულებენ თუ არა გოგონებსა და ქალებს გათხოვებას? უკვე არის ცნობები ბოევიკების შესახებ, რომლებიც "წაართმევენ პატარა გოგონებს ოჯახებს, ან მოითხოვენ, რომ მათ გადასცენ ქალიშვილები", - თქვა ანდერლინიმ. მან განმარტა, რომ ეს ინციდენტები მოხდა თალიბების მიერ ბადაქშანისა და ყანდაარის ბოლოდროინდელი აღების დროს, როგორც იტყობინება საერთაშორისო მედია და მისი ორგანიზაციის ადგილობრივი პარტნიორები. გაურკვეველია საიდან მოდის ბრძანებები, ასეთის არსებობის შემთხვევაში. შესაძლოა, ეს ინციდენტები მოხდეს თალიბების "რაგტაგის" ელემენტებით, რომლებიც "სულაც არ არის დაკავშირებული ხელმძღვანელობასთან", - თქვა ანდერლინიმ. მისი თქმით, ხელმძღვანელობამ შეიძლება "მისცეს განსხვავებული შეტყობინებები" თავის მებრძოლებს, ხოლო საერთაშორისო ჟურნალისტებს კი სხვა რაღაც აუწყოს, მაგალითად: "ოჰ არა, არა, ჩვენ პატივს ვცემთ ქალთა უფლებებს". ამასობაში კი ადგილზე, "რაღაც სხვა ხდება", - თქვა ანდერლინიმ.