2 აპრილი - აუტიზმის ცნობადობის ამაღლების მსოფლიო დღეა

2015 წელს, გაეროში, მსოფლიო ლიდერების მიერ მიღებული მდგრადი განვითარების (მგმ) მიზანი 17  წარმოადგენს მსოფლიოს წინაშე არსებული ძირითადი გამოწვევებზე, მათ შორის უთანასწორობაზე, რეაგირების გეგმას.

მდგრადი განვითარების მიზანი 4 ფოკუსირებულია ყველასთვის ინკლუზიური და თანაბარი ხარისხის განათლების უზრუნველყოფასა და უწყვეტი სწავლის შესაძლებლობების ხელშეწყობაზე, როგორც სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესებისა და უთანასწორობის შემცირების საფუძველი. ინკლუზიური განათლება მნიშვნელოვანი ასპექტია მდგრადი განვითარების მიზნის მისაღწევად: „არავინ დავტოვოთ ყურადღების მიღმა“  

მგმ 4-ის კონკრეტული მიზნები ეხება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის „თანაბარ ხელმისაწვდომობას ყველა დონის განათლებასა და პროფესიულ მომზადებაში“ და საგანმანათლებლო დაწესებულებების მშენებლობას და მოდერნიზებას, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ინტერესთა გათვალისწინებით და „ყველა მათგანისთვის ინკლუზიური და ეფექტური სასწავლო გარემოს უზრუნველყოფით“.

ამ თვალსაზრისით, მდგრადი განვითარების მიზნები ეხმიანება გაეროს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციას. კონვენციის 24-ე მუხლი აღიარებს, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს, ისევე როგორც ყველას, უფლება აქვთ მიიღონ ინკლუზიური, ხარისხიანი განათლება, რათა დაკმაყოფილდეს მათი ინდივიდუალური მოთხოვნები.



რა არის აუტიზმი[iii]:

აუტიზმი წარმოადგენს განვითარების სპექტრულ აშლილობას და შეიძლება გამოიხატოს სხვადასხვა სიმპტომის სახით. აუტიზმი მნიშვნელოვნად ზემოქმედებს ბავშვის განვითარებაზე და ხელს უშლის მას ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაციის დამყარებაში, სოციალური ურთიერთობების ჩამოყალიბებისა და გონებრივი განვითარების პროცესებში. აუტიზმის სიმპტომები, ჩვეულებრივ, თავს იჩენს ბავშვის ცხოვრების პირველი სამი წლის განმავლობაში, თუმცა, შესაძლებელია გარემოს ცვლილების, სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებაში ან ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებაში შეყვანისას გახდეს თვალსაჩინო. ზრუნვის პროცესში ძალზე მნიშვნელოვანია ოჯახის წევრთა და გარშემომყოფთა ჩართულობა. აუცილებელია სტრესის გამომწვევი, ან პირიქით, დამამშვიდებელი ფაქტორების გამოვლენა, ასევე სწავლისათვის ხელსაყრელი პირობების შექმნა. დროული კვების, ძილის, თამაშის, სწავლის, გარშემომყოფებთან ურთიერთობის ყოველდღიური რეჟიმი ხელს უწყობს სტრესის თავიდან აცილებას.

აუტიზმის სპექტრის აშლილობებს მიეკუთვნება 4 დიაგნოსტიკური კატეგორია: ბავშვთა აუტიზმი, ატიპური აუტიზმი, ასპერგერის სინდრომი და განვითარების ზოგადი აშლილობა, დაუზუსტებელი. მიუხედავად იმისა, რომ ჯანდაცვის მომსახურებას საკვანძო როლი აუტიზმის დროულ დიაგნოსტიკასა და მართვაშია, აუცილებელია ჯანდაცვის, სოციალური დაცვისა და საგანმანათლებლო სერვისებს შორის მჭიდრო კოორდინაცია.[iv]

ძირითადი ფაქტები[v]:

·         ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით 100-დან 1 ბავშვს აუტიზმი აქვს.

·         აუტიზმის მქონე ადამიანების საჭიროებები და შესაძლებლობები განსხვავდება ერთმანეთისაგან - ზოგიერთ მათგანს შეუძლია დამოუკიდებლად ცხოვრება, მაშინ, როცა სხვები, მძიმე შეზღუდული შესაძლებობებით, მთელი ცხოვრების მანძილზე საჭიროებენ მზრუნველობას.

·         მტკიცებულებებზე დაფუძნებული ფსიქოსოციალური სერვისები და ინტერვენციები მნიშვნელოვნად პოზიტიურ როლს ასრულებენ აუტიზმის მქონე პირების კომუნიკაციისა და სოციალური უნარების განვითარებაში, რაც თავის მხრივ, გავლენას ახდენს აუტიზმის მქონე პირების და მათი ოჯახის წევრების/მომვლელების ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებაში.

·         აუტიზმის მქონე პირების სამედიცინო მოვლასთან ერთად მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივ  და სოციალურ დონეებზე ინტერვენციების გაძლიერება ხელმისაწვდომობის, ინკლუზიის და მხარდაჭერის გაუმჯობესებისათვის.

[i] https://www.un.org/en/observances/autism-day

[ii] https://www.autismspeaks.org/advocacy-priorities

[iii] www.ncdc.ge

[iv] https://www.moh.gov.ge/uploads/guidelines/2018/03/13/c818447a62dfa9a783f07913bac8677a.pdf
 

[v] www.who.int

ინფორმაცია აღებული დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის ვებგვერდიდან